Het gezaghebbende onderzoeksinstituut Waterrecreatieadvies voert regelmatig statistische analyses en kwantitatieve inventarisaties uit binnen de watersportbranche. Opdrachtgevers zijn doorgaans provincies, waterschappen en andere (vaar)water gerelateerde instanties, maar in 2015 heeft NJI in het kader van het onderzoek naar de weesboten problematiek Waterrecreatieadvies ook ingeschakeld.
Update watersport in 2030, 2040 en 2050, inclusief gevolgen Corona
In opdracht van Rijkswaterstaat schreef Waterrecreatie Advies onlangs een Update van het rapport uit 2016 over de watersport in 2030, 2040 en 2050. De passagiersvaart (o.a. riviercruise) en de gevolgen van Corona werden meegenomen. Aanleiding vormde de nationale markt- en capaciteitsanalyse (NMCA) van het gebruik van vaarwegen, bruggen en sluizen die elke 5 jaar door RWS Water, Verkeer en Leefomgeving wordt geactualiseerd. In 2021 verschijnt daarvan een nieuwe versie. Omdat je ver vooruit moet kijken is dit een ingewikkeld onderzoek, zeker in een jaar waarin de wereld geconfronteerd werd met Covid-19. Sluispassages in heel Nederland werden bijgewerkt en de resultaten van monitoringopdrachten tussen 2015 en 2020 werden kort samengevat. Verder is aandacht besteed aan onderzoek naar sloepen en sloepenroutes in de afgelopen jaren omdat het aantal sloepen toeneemt en tot problemen kan leiden met de beroepsvaart.
Naar de gevolgen van Corona voor de watersportsector is in september en oktober ’20 een apart onderzoek verricht onder de deelnemers aan het Platform jachthavens in het IJsselmeergebied (en Waddenzee) en diverse sector deskundigen. In 2016 werd, afhankelijk van het scenario, een krimp van de recreatievaart voorspeld van ca. 1% per jaar. Dat werd veroorzaakt door m.n. de vergrijzing en gebrek aan vraag waardoor boten naar het buitenland verdwenen en er weinig nieuwe boten in Nederland werden verkocht. Achtergronden zijn uitgebreid beschreven in de vorige rapportage. Uit het onderzoek naar sluispassages blijkt dat de vaarbewegingen de afgelopen 15 jaar met ca. 2% per jaar zijn gedaald. Deels wordt dat veroorzaakt door een daling van het aantal boten en deels door verandering van het vaar- en vakantiegedrag.
Die neergaande trend is in 2020 in ieder geval anders geweest. Er zijn veel 2e hands boten verkocht, die meestal in Nederland bleven. Er zijn dit jaar ook meer nieuwe boten verkocht dan de afgelopen jaren, vooral sloepen, dagcruisers, ‘visboten’ en SUP-planken. Meer mensen zijn (weer) gaan varen omdat vakantie in het buitenland geen optie was. Men wilde niet, het mocht niet of men durfde niet. Die onzekerheid heeft er ook voor gezorgd dat minder Nederlanders met hun boot naar het buitenland gingen. Het omgekeerde effect speelde ook. Nederlanders haalden hun boot uit het buitenland terug naar Nederland, omdat de regels in het buitenland strenger waren en iedereen hier met Hemelvaart en Pinksteren wel van het mooie weer en het water had genoten. Al deze effecten zorgden met elkaar voor een trendbreuk. Het aantal boten nam toe en er werd meer gevaren zoals ook uit bijna alle sluistellingen blijkt. Dat leverde positieve reacties uit de sector. De vraag is hoelang de opleving aanhoudt, of er ‘een nieuw normaal’ ontstaat. Reacties en verwachtingen van de geïnterviewden staan in deze update.
Jeugd & Watersport 2020 in Friesland
Een tweede recent rapport gaat in op de belangstelling vanuit de jeugd naar traditionele watersportvakanties in Friesland. Het Friese Merenproject vanuit de provincie Friesland liet het aan Stenden Hogeschool verbonden European Tourism Futures Institute samen met Waterrecreatieadvies onderzoek doen naar uit de watersportsector in Fryslân afkomstige signalen die wijzen op een teruglopende belangstelling voor het traditionele watersportproduct onder de jeugd. Vermoede oorzaken daarvoor zijn het grote aanbod van alternatieven in het buitenland en veranderend recreatie- en vakantiegedrag van jongeren aan de ene kant, en een gebrek aan innovatiekracht in de sector aan de andere kant.
Omdat de watersportsector van strategisch belang is voor het toerisme in Fryslân als geheel, wilde de provincie weten welke stappen kunnen worden ondernomen om de watersportsector voor de doelgroep van 15-25 jarigen te herpositioneren. De onderzoeksvraag die hierbij gesteld is luidde: “Op welke punten sluit het huidige watersportaanbod onvoldoende aan bij de vraag en belangstelling van 15-25 jarige jongeren, en welke innovaties zullen de aantrekkingskracht van de watersport voor deze doelgroep op een zodanige manier versterken dat dit leidt tot meer jongeren die het watersportproduct in Fryslân afnemen, een verhoogd herhalingsbezoek aan watersportbedrijven en –voorzieningen, of beide”.
Waterrecreatieadvies onderscheidt op grond van haar analyse vier fasen in de interesse en betrokkenheid van de Nederlandse jeugd bij de watersport. • Fase 1 (tot ca. 12 jaar) wordt gekenmerkt door enthousiasme, vooral voor vissen. • In fase 2 (ca. 13-24 jaar) valt het enthousiasme sterk terug. De belangstelling bij de jeugd om er een week op uit te trekken met een Valk of een 16m2BM-er is verleden tijd. Een argument dat een aantal op de Waddenzee watersportende jongeren desgevraagd noemt is dat het steeds moeilijker wordt om locaties te vinden waar je ’s avonds op een leuke manier met gelijkgestemden flink feest kunt vieren. • Tijdens fase 3 (ca. 25-55 jaar) zijn er ‘herintreders’ en nieuwe watersporters die ervoor zorgen dat het enthousiasme weer toeneemt, vooral voor varen met de motorboot en vissen. Bij deze groep is het de vraag of ze in stand blijft of de komende jaren eveneens kleiner zal gaan worden. • Maar tijdens fase 4 tenslotte (55+) zakt de interesse voor watersport definitief in. Gedurende deze vier fasen kent het motorbootvaren en vissen het meest grillige verloop.
Vissen kent een piek in de lagere schoolleeftijd van 6-12 jaar en in de leeftijd van 25-54 jaar. Motorbootvaren vooral in de leeftijdsgroep 25-54 jaar. Surfen en roeien laten het minst grillige patroon zien. Ook zeilen toont een betrekkelijk vlak verloop, maar is het populairst in de leeftijd van ca. 18-44 jaar. Kanoën en roeien zijn het populairst tus sen ongeveer het 12e en 54e levensjaar.
